Lezing over Complex systems door onder meer Hans Heesterbeek 19 november Rozet Arnhem
Tekst Monica van der Garde Foto’s Ivar Pel
(zie pagina 26)
Op de achtergrond de trekksers van het focusgebied Foundations of Complex Systems: Vincent Buskens, Hans Heesterbeek en Henk Stoof. Voor beginnend promovendus Joris Broere en alumnus Peter Koeze.
ontwikkeld zijn. “Dit kan ons helpen het sociale model beter te analyseren of het model aan te passen, zodat het beter over eenkomt met de sociale werkelijkheid”, legt Buskens uit. Als voorbeeld noemt hij het sociale segregatiemodel. Tot verrassing van Amerikaanse sociologen bleek dat de toegenomen tolerantie van blanke Amerikanen voor Afro-Amerikanen na de jaren zestig nauwelijks leidde tot meer raciale menging in de woonwijken. “Dit is tegen-intuïtief. Je verwacht dat een toename in de tolerantie ook tot een toename van de raciale menging leidt. Dat dit niet gebeurde, geeft aan dat naast de tolerantie ook nog andere factoren een rol spelen, waardoor er sprake is van een niet-lineair systeem”, aldus Buskens. “Het sociale segregatiemodel lijkt wiskundig erg op het Ising-model uit de natuurkunde, een eenvoudig theoretisch model voor magnetische materialen. Dit is voor sociologen nuttig om te weten, want het standaard segregatiemodel gaat uit van twee groepen terwijl een stad uit meer verschillende sociale groepen bestaat. Daarmee wordt het model echter een stuk complexer. Een natuurkundige stapt in dat geval over naar het Potts-model, een veralgemenisering van het Ising-model. Wellicht is dat ook bruikbaar voor een sociaal segregatiemodel met meer dan twee groepen.” Om dat te kunnen beoordelen, moet een natuurkundige wel begrijpen in hoeverre de interacties tussen verschillende sociale groepen vergelijkbaar zijn met de interacties van elektronenspins. “Want uiteindelijk gaat het natuurlijk niet om mooiere modellen”, zegt Buskens. “Het gaat erom de complexe werkelijkheid van onze samenleving te begrijpen, zodat we ongewenste ontwikkelingen kunnen voorkomen en gewenste ontwikkelingen kunnen stimuleren.”
–– Peter Koeze promoveerde in 1968 in de Natuurkunde en deed in 1980 nog een bachelor Psychologie. “Toen ik de Utrechtse universitaire wereld binnenstapte, viel mij meteen op hoe open en ongedwonen iedereen met elkaar omging. De jaren die ik in Utrecht doorbracht voor mijn promotie waren een groot feest, zowel in het onderzoek als daarbuiten. In later jaren als alumnus werden mijn eerdere ervaringen alleen maar bevestigd. De sfeer en cultuur zijn enorm motiverend.” Na zijn studies werkte Koeze onder meer voor Shell en de Nederlandsche Bank. “Ik heb zelf succes gehad met het toepassen van natuurkundige kennis, inzicht en technieken op een economisch vraagstuk, het beleggen in aandelen op de beurs. Mijn verwachting is dat ook op andere terreinen binnen de maatschappijwetenschappen natuurkundige kennis succesvol ingezet kan worden.” Inmiddels is Koeze met pensioen. De afgelopen jaren groeide bij hem het besef dat hij nog bij leven een deel van zijn vermogen wilde inzetten voor een goed doel: “Dan beleef je er zelf nog plezier aan en kun je je ideeën, visie en wensen nader toelichten. Bovendien zijn de fiscale voordelen alleen te realiseren bij leven. Daar profiteert iedereen van.” Hij hechtte eraan dat de schenking ingezet zou worden voor “onorthodox, en in die zin risicovol onderzoek” en hij heeft er vertrouwen in dat de schenking goed wordt besteed: “De meeste goede doelen rapporteren niet of pas na aandringen over de besteding van de schenkingen.”
23
November 2015